Soms lijkt het leven prachtig en boeiend en vol kansen. Alles gaat moeiteloos, we zweven door de dagen en glimlachen spontaan naar elke man of vrouw die ons pad kruist.
Maar zo ziet niet elke dag eruit. Positief blijven kan zelfs een onmogelijke opgave lijken wanneer te veel dingen niet gaan zoals we dat hadden gewenst. We ervaren weerstand tegenover wat wel is, verlangen naar wat niet is, we treuren om mensen die uit ons leven zijn verdwenen en wensen anderen naar een ander zonnestelsel.
Soms lijkt het leven dus vooral lastig.
Het is dan ook niet vreemd dat alle grote filosofieën zich hebben beziggehouden met die ene grote vraag:
Hoe kunnen we zo weinig mogelijk lijden?
En heel vaak komt het antwoord hierop neer:
Pijn is onvermijdelijk. Lijden is optioneel.
Optioneel?
Dan is lijden dus een keuze.
Klinkt vreemd, niet?
Dat vond ik ook toen ik deze uitspraak van Patanjali voor het eerst hoorde, de vader van de yogafilosofie. Maar ze is wel degelijk juist. Alleen is het een kwestie van zelfinzicht en blijven oefenen, je leven lang.
Hoe kun je ervoor kiezen niet te lijden?
Wat betekent dit nu, als men zegt dat lijden een keuze is? We kiezen er toch niet voor op straat bestolen te worden of dagelijks vernederd te worden door onze tirannieke baas?
Nee, die keuze maken we inderdaad niet.
Maar diefstal en vernederingen zijn slechts feiten. Niet meer dan dat.
En op zich zijn feiten niet goed of slecht. Wij zijn het die hen als positief of negatief beschouwen. Iets wat ik goed vind, vind jij misschien slecht of omgekeerd.
Het is allemaal een kwestie van reactie en interpretatie.
En dus is het de manier waarop we reageren op wat ons overkomt die bepaalt of we lijden of niet.
Hoe reageren we dan wel op de juiste manier?
In de yogafilosofie worden 5 obstakels genoemd die ons beletten vrede te ervaren in onze geest. Deze 5 klesha’s (klesha betekent ‘gif’ in het sanskriet) zitten in elk van ons. We hebben ze ontwikkeld in de loop van ons leven. Maar dat betekent niet dat we ze zomaar moeten toelaten er te zijn. Wie wil nu gif in zijn geest?
Het komt er dus op aan de klesha’s te herkennen wanneer ze ons “zijn” beïnvloeden en er daarna op de juiste manier mee om te gaan, er een antwoord op te bieden.
Mindfulness is hier het antwoord. Met een mindfulle blik de realiteit zien zoals ze is, niet gekleurd door onze emoties en gedachten, helpt ons de rust te bewaren. Observeren en niet reageren.
Makkelijker gezegd dan gedaan, denk je misschien. Niet reageren wanneer iemand me gekwetst heeft?
Dat is waar. Van nature ga je in reactie. En tegen die natuur ingaan is dus een kwestie van oefenen.
Bewust niet in een kramp schieten wanneer de dingen niet gaan zoals we dat hadden gewenst is de boodschap. Niet reageren zoals we dat instinctief doen bij de 5 obstakels op ons levenspad, die oorzaak zijn van alle lijden.
En dat zijn deze:
- Een verkeerde perceptie van de realiteit
Het eerste en meteen ook belangrijkste obstakel is de manier waarop we naar de werkelijkheid kijken, met een blik waarin we onszelf zien als los van de rest van de wereld. Dit heet dualiteit.
Dualiteit zorgt ervoor dat we denken dat het geluk ergens buiten onszelf ligt, in de wereld die ons omringt. Maar in die wereld blijft niets hetzelfde. Alles is continu in transformatie. En zo ontsnapt dat wat we willen grijpen ons keer op keer.
We moeten inzien dat het geluk binnenin onszelf ligt, in onze geest die deel uitmaakt van het universum en er een eenheid mee vormt. Meditatie kan daarbij een grote hulp zijn. Wie mediteert, maakt contact met zijn bron van rust binnenin.
2. Identificatie met onze valse zelf
Ook ons ego is een belangrijke bron van lijden. Het ego is niet onze ware zelf. Het is een constructie die we hebben opgezet en die gescheiden leeft van de rest van de wereld. Het bezit bepaalde eigenschappen en is gelinkt aan materiële zaken, wat het erg kwetsbaar maakt.
Wie zijn ego als het middelpunt ziet waarrond alles draait, is ongelukkig en kent angsten. Het ego is namelijk constant op zoek naar bevestiging en erkenning en het ervaart frustratie wanneer zijn behoeften niet vervuld worden. Het ego is ook chronisch eenzaam.
Om vrede te vinden, moeten we contact maken met onze ware zelf, een perfect wezen met oneindige mogelijkheden, en moeten we ons bewust zijn dat we deel zijn van het geheel, verbonden met al wat leeft.
3. Gehechtheid aan spullen en aan genot
Wanneer we ons hechten aan spullen of aan vluchtig genot, ervaren we onderhuids een voortdurende angst om die te verliezen.
We zijn ontgoocheld of verdrietig wanneer we de spullen of het genot kwijtraken. We willen er steeds meer van wanneer we ze hebben.
Voldoening komt er nooit.
Alleen wanneer we niet krampachtig vasthouden aan wat buiten ons is en niet blijven zoeken naar wat ons kan ontsnappen, vinden we rust.
4. Afkeer van dingen of mensen en pogingen om ze te mijden
Als we afkeer of zelfs haat ervaren, brengen we negativiteit binnen in onze geest. We kampen met angsten en we verzinnen vaak volledige verhalen van hoe het zal lopen als we toch te maken krijgen met de persoon die we willen mijden of met de situatie die we uit de weg willen gaan.
Maak je hart vrij van afkeer. Wanneer iemand je haat opwekt, probeer dan compassie op te brengen voor deze persoon. Zie hem of haar als iemand die lijdt, net als jij.
5. Angst voor de dood
Deze oerangst zit in elk van ons. Ze drijft ons, ze laat ons vreemde of onverstandige dingen doen en ze zorgt er vooral voor dat we niet genieten van het nu, het enige moment dat we hebben.
We moeten aanvaarden dat aan alles een einde komt, ook aan ons leven, en dat we maar beter van elk moment genieten zolang dat nog kan.
